Teju Cole: "Als ze hem zouden laten gaan, zou Donald Trump uitroeiingsprogramma's starten."

Teju Cole is duidelijk: kunst is nutteloos. Het hoeft niet nuttig te zijn. Het is niet het nut ervan dat het waarde geeft. "Een gedicht is geen stoel," beweert hij. Maar als het nutteloos is, hoe kan het dan zoveel schoonheid, zoveel betekenis en zoveel troost voor de mens bevatten? "Als je een ingenieur de opdracht geeft een vliegtuig te bouwen, bouwt hij een vliegtuig en vliegt er elke keer mee. Als je een dichter de opdracht geeft een geweldig gedicht te schrijven, schrijft hij het misschien nooit. Kunst is een mysterie, het is magisch, en dat is de grote waarde ervan," merkt hij op.

Kunst en het menselijk vermogen om de meest absolute gruwelen en de meest sublieme schoonheid te creëren, vormen de hoofdpersonen van "Black Paper: Writing in Times of Darkness" (Acantilado), een verzameling artikelen en essays die onderzoeken hoe kunst kan samengaan met de grootste catastrofes in de geschiedenis van de mensheid, van het conflict in Gaza tot de oorlog in Oekraïne, van de benarde situatie van vluchtelingen tot geïnstitutionaliseerd racisme en de opkomst van haatzaaiende taal. "Kunst stelt me ​​in staat om de kern van deze conflicten te doorgronden en er directer over te praten, veel meer dan wanneer ik me zou beperken tot het bespreken van statistische gegevens", merkt Cole op.

De essays, verdeeld in vijf delen, openen met een ontmoedigende vergelijking tussen Caravaggio's werk en zijn eigen reis als vluchteling in Napels, Malta en Sicilië, met het lot van de immigranten die elk uur aan de Italiaanse kust aankomen aan boord van boten die vaak nooit de haven bereiken. "Er zijn momenten die al je zintuigen op scherp zetten. Het zijn schokkende realiteitschecks. Ik volgde Caravaggio's reis toen hij Rome ontvluchtte op beschuldiging van moord, en ik kwam aan in een haven waar ze een kleine boot uit zee bewaarden. Zodra ik aan boord ging, zag ik de dood niet, maar ik rook hem wel, en ik kon het niet laten om op mijn knieën te vallen en te huilen. Want er waren tientallen verhalen die ik niet kende, verhalen van echte mensen die voorgoed waren uitgewist," zegt de schrijver.

Hieruit kunnen we lezen hoe hij het niet kan laten om een ​​vriend te schrijven, ondanks dat hij weet dat hij dood is. Of over zijn bewondering en afgoderij voor Edward Said en diens strijd voor de Palestijnse zaak . "Het feit dat we hier zitten terwijl 10.000 mensen daar zonder gevolgen sterven, is een morele catastrofe," stelt hij. De structurele hiërarchie van het Westen, die lijkt te bevestigen dat sommige levens waardevoller zijn dan andere, is een ander thema in het boek. "Er zijn realiteiten die elke intellectuele categorisering doorbreken, en die moet je vrijer onder ogen zien," stelt Cole.

De schrijver helpt ons om met hem en zijn vrienden de wereld rond te reizen en de invloed van kunst op het leven van anderen te zien. "We behoren niet tot landen, rassen of religies, maar het grootste gevoel van verbondenheid is met onze familie en vrienden. Deze essays zoeken geen antwoorden, maar zetten de lezer aan het denken en laten zien waar het toe leidt. Kunst opent gesprekken die de gesprekken simuleren die we zouden kunnen voeren met mensen die belangrijk voor ons zijn," besluit hij.

In een ander essay blikt Cole terug op de dag dat hij bevestigde dat Donald Trump een echte filmschurk was. Het was 2015 en hij was nog steeds in de race om voor het eerst president van de Verenigde Staten te worden. Twee blanke mannen hadden een andere man van Mexicaanse afkomst gewelddadig in elkaar geslagen. In plaats van de aanval te veroordelen, zei Trump simpelweg dat zijn aanhangers zeer gepassioneerd waren. "En er zijn nog steeds mensen die ontkennen dat ik racistisch ben. Een onderwerp dat me fascineert, is hoe we koppig vooropgezette meningen kunnen hebben, ondanks de vele feiten en bewijzen die ons worden voorgelegd. Ik ben ervan overtuigd dat Trump, als hij wist dat hij ermee weg zou komen, uitroeiingsprogramma's zou starten," zegt hij.

Wat hij niet gelooft dat ooit zal veranderen, is de dominantie van menselijke creatie over welk experiment met kunstmatige intelligentie dan ook. "Ik ben geïnteresseerd in decoratie, en soms zie ik op Instagram door AI gegenereerde afbeeldingen van verschillende kamers. Ze lijken allemaal dood, omdat er geen verhaal achter zit. Het is onze persoonlijke geschiedenis die ons leven geeft, en het is de echo van deze geschiedenis die ons verbindt onder de mensen en ons homogeen maakt als soort," concludeert Cole.